Praktyka sprawiła, że w ciągu kilkunastu ostatnich lat doszło do ukształtowania się zestawu uniwersalnych i podstawowych wzorów, norm, wytycznych oraz procedur określanych obecnie mianem oficjalnych zasad rachunkowości. Fakt ich istnienia ma zagwarantować, że udostępniane publicznie informacje o sytuacji majątkowej konkretnego przedsiębiorstwa będą kompletne, rzetelne i wiarygodne. Większość tych reguł została uwzględniona w ustawie o rachunkowości z dnia 29 września 1994 roku.
Zasady rachunkowości – najczęściej stosowana klasyfikacja
Istnieje kilka metod podziału zasad rachunkowości – każdy z nich opiera się na odmiennych kryteriach. Najczęściej dzieli się te założenia wedle sposobu unormowania, przedmiotu zainteresowania, czy obowiązku stosowania tych koncepcji. Ponadto powszechna jest kategoryzacja zwracająca uwagę na stopień generalizacji takich reguł. Na tej podstawie wskazuje się na zasady: fundamentalne, nadrzędne, ogólne oraz szczegółowe.
Zasady w rachunkowości – przegląd najistotniejszych unormowań
W celu merytorycznego przedstawiania kondycji finansowej danej firmy oraz jej wyników w tym zakresie niezbędne jest stosowanie się przez zobowiązane do tego podmioty do wskazanych poniżej ustaleń:
- zasada podmiotowości – konieczność prowadzenia ewidencji księgowych w nazwanych podmiotach, wyodrębnionych organizacyjnie i prawnie,
- zasada periodyzacji – dotyczy szczegółowego ewidencjonowania faktur wystąpienia konkretnych zdarzeń gospodarczych we wskazanym okresie, najczęściej roku obrotowym,
- zasada dwustronnego zapisu – nazywana również podwójnym zapisem, oznacza, że dokonywane transakcje mają być zapisywane po dwóch stronach (pasywów, jak i aktywów),
- zasada ciągłości – niezmienność stosowania wskazanych zasad, dla uzyskania możliwości porównywania zbieranych informacji,
- zasada kontynuacji działania – skierowanie się ku przyszłości i nastawienie się na to, że dany podmiot będzie w przyszłości kontynuował realizowaną działalność,
- zasada memoriału – obowiązek raportowania wszystkich operacji gospodarczych, które miały miejsce,
- zasada ostrożnej wyceny – nakazuje, aby wycenianie zasobów majątkowych zachodziło w sposób niewywołujący zaburzenia ostatecznego wyniku finansowego,
- zasada istotności – w sprawozdaniu finansowym muszą być uwzględniane wszystkie zdarzenia, które mają istotne znaczenie; te o nieznacznej wadze można księgować w uproszczony sposób,
- zasada przewagi treści nad formą – dopuszczenie stosowania uproszczeń, jeśli nie ma to znacznego wpływu na dokonywane pomiary,
- zasada prawdziwego i rzetelnego obrazu – realistyczne i zgodne z prawdą przedstawianie sytuacji, odzwierciedlanie w sprawozdaniach rzeczywistego stanu faktycznego i ekonomicznego,
- zasada dokumentacji – konieczność właściwego dokumentowania poszczególnych zdarzeń gospodarczych,
- zasada przejrzystości i kompletności – ewidencja musi być zupełna, jasna, klarowna i niewywołująca wątpliwości.
Zasady rachunkowości – podsumowanie
Zasady ustalane zwłaszcza w obszarze przestrzeni prawnej pozwalają uporządkować tę sferę życia publicznego, a nawet stanowią podstawę jej funkcjonowania. Dzięki ich istnieniu możliwe jest między innymi poprawne realizowanie działań typowych dla rachunkowości oraz księgowości. Na pozór mogłoby się wydawać, że są to jedynie teoretyczne ustalenia, które nijak nie odnoszą się do rzeczywistości. Nic bardziej mylnego, bowiem mają one także doniosłe znaczenie w praktyce, ponieważ stanowią swego rodzaju drogowskaz podpowiadający jak właściwie postępować, aby zrealizować wszystkie obowiązki oraz uniknąć ewentualnych kar. Stosowanie się do tych reguł to recepta na legalne i transparentne postępowanie różnych podmiotów.