Sposoby rozwiązywania umowy o pracę reguluje Kodeks pracy. Przepisy ogólne wskazują cztery tryby rozwiązania stosunku pracy, a mianowicie zgodnie z art. 30 § 1 umowa rozwiązuje się: na mocy porozumienia stron, przez oświadczenie jednej ze stron z zachowaniem okresu wypowiedzenia, przez oświadczenie jednej ze stron bez zachowania okresu wypowiedzenia oraz z upływem czasu, na który była zawarta. Poniżej przedstawiamy charakterystykę poszczególnych trybów rozwiązywania umów o pracę.
Rozwiązanie o pracę na mocy porozumienia stron – co warto wiedzieć?
Najbardziej polubowny oraz najmniej konfliktowy sposób zakończenia współpracy to rozwiązanie umowy o pracę na mocy porozumienia stron. Może ono nastąpić w dowolnym czasie, zarówno z inicjatywy pracownika, jak i pracodawcy, nie ma konieczności wskazywania konkretnego powodu. W tym przypadku wymagane jest zgodne oświadczenie woli obu stron potwierdzone podpisaniem wspólnego dokumentu, w którym ustala się warunki (np. termin zakończenia umowy). Dla celów dowodowych porozumienie powinno zostać zawarte na piśmie w dwóch jednobrzmiących egzemplarzach. Wskazać również warto, do celów dowodowych, z czyjej inicjatywy nastąpiło rozwiązanie umowy o pracę. Pracodawca przy wygłoszeniu pracownika z ZUS ma obowiązek podać stronę, która wnioskowała o ten tryb rozwiązania.
Rozwiązanie umowy o pracę za wypowiedzeniem – najważniejsze informacje
Zgodnie z obowiązującymi aktualnie przepisami, każda ze stron umowy o pracę może rozwiązać ją za wypowiedzeniem, które jest oświadczeniem jednostronnym i ma być złożone w formie pisemnej. Rozwiązanie następuje wraz z upływem okresu wypowiedzenia. Długość okresu wypowiedzenia zależy od rodzaju umowy, a także czasu, na jaki została ona zawarta albo okresu zatrudnienia pracownika u danego pracodawcy (stażu pracy).
Okres wypowiedzenia umowy o pracę zawartej na okres próbny wynosi:
- 3 dni robocze (jeżeli okres próbny nie przekracza 2 tygodni),
- 1 tydzień (jeżeli okres próbny jest dłuższy niż 2 tygodnie),
- 2 tygodnie (jeżeli okres próbny wynosi 3 miesiące).
Okres wypowiedzenia umowy o pracę zawartej na czas określony oraz umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony wynosi:
- 2 tygodnie (jeżeli pracownik był zatrudniony krócej niż 6 miesięcy),
- 1 miesiąc (jeżeli pracownik był zatrudniony co najmniej 6 miesięcy),
- 3 miesiące (jeżeli pracownik był zatrudniony co najmniej 3 lata).
Należy wiedzieć, że pracodawca może zwolnić pracownika z obowiązku świadczenia pracy w okresie wypowiedzenia (z zachowaniem prawa do otrzymania wynagrodzenia).
Jakie elementy musi zawierać wypowiedzenie umowy o pracę? Będzie to przede wszystkim: miejscowość i data, dane pracodawcy i pracownika, oświadczenie o wypowiedzeniu umowy (wraz ze wskazaniem daty jej zawarcia oraz stron umowy), oświadczenie o zachowaniu okresu wypowiedzenia oraz podpisy obu stron (wypowiadającej umowę i przyjmującej wypowiedzenie).
Rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia – o tym trzeba pamiętać!
Do rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia może dojść z winy pracownika, bez winy pracownika oraz z winy pracodawcy.
W przypadku zwolnienia dyscyplinarnego pracownika musi dojść do: ciężkiego naruszenia przez niego podstawowych obowiązków pracowniczych (np. niestawienie się w pracy bez usprawiedliwienia obecności czy celowe działanie na szkodę pracodawcy), pracownik popełnił przestępstwo oczywiste bądź zostało one stwierdzone prawomocnym wyrokiem, co uniemożliwia dalszą jego pracę na zajmowanym stanowisku albo utraci on uprawnienia konieczne do wykonywania swojej pracy.
Pracodawca ma prawo do rozwiązania umowy bez wypowiedzenia w przypadku, gdy pracownik jest długotrwale niezdolny do pracy wskutek choroby, bądź usprawiedliwiona nieobecność pracownika trwa dłużej niż 1 miesiąc.
Pracownik natomiast ma prawo rozwiązać umowę o pracę bez wypowiedzenia w przypadku otrzymania orzeczenia lekarskiego, stwierdzającego szkodliwy wpływ wykonywanej pracy na jego zdrowie, a pracodawca nie ustosunkuje się do terminu wskazanego w tymże orzeczeniu do przeniesienia pracownika do innej pracy. Drugim powodem do rozwiązania przez pracownika umowy o pracę w trybie natychmiastowym jest ciężkie naruszenie podstawowych obowiązków pracodawcy, takie jak np.: niewypłacanie pracownikowi wynagrodzenia czy niezapewnienia odpowiednich warunków BHP.
Rozwiązanie umowy o pracę z upływem czasu, na który została zawarta – kluczowe zagadnienia
Zakończenie umowy o pracę może nastąpić samoistnie tj. bez konieczności składania przez strony żadnych dodatkowych oświadczeń. Sytuacja ta dotyczy umów terminowych zawieranych na okres próbny, bądź określony. Rozwiązanie następuje z upływem czasu, na jaki została zawarta umowa o pracę. Pracodawca nie musi powiadamiać pracownika o tym fakcie, jednak dobra praktyka zaleca do przekazania takiej informacji.
Jakie są formy rozwiązywania umów o pracę? Podsumowanie
Wiedza z zakresu sposobów rozwiązywania umów o pracę jest przydatna zarówno dla pracodawcy, jak i pracownika. W przypadku kiedy jedna ze stron postanowi zakończyć współpracę, zastosuje odpowiednie rozwiązanie w zaistniałych okolicznościach.